يهود در اندلس و اینکه کفر در برابر اسلام ملت واحدی است (230)

يهود در اندلس و اینکه کفر در برابر اسلام ملت واحدی است (230)

(برگرفته از کتاب ارزشمند « روابط متقابل اسلام و دین سکولاریسم»)

به قلم : استاد ابوحمزه المهاجر هورامی

بسم الله  و الحمد لله

اما بعد :

رويكرد دولت روم در برابر يهود دشمنانه و همراه با اعمال فشار و بى‏رحمى بود.  كليساى نصرانی ، اين نفرت را از امپراتورى روم به ارث برد. در قرن‏هاى نخستين تاريخ نصرانیت ، هنوز جنايت‏هاى يهود به مسيح و يارانش، در برابر چشم همه‏ى نصرانیها مجسم بود. ازاين‏رو، نصرانیها براى انتقام‏گيرى، حريصانه در تعقيب يهوديان برآمدند.

البته در شرق، اين جست‏وجو كم‏رنگ بود، ولى در غرب، كليساى رم بر تعقيب و آواره كردن يهوديان همت گمارد. در نتيجه يهوديان به اسپانيا، شمال آفريقا و شهرهاى شرقى كه كليساى نصرانی در آن جا نفوذ كمى داشت، گريختند.

با قدرت يافتن روحانيون نصرانی در عصر ريكاردو، انجمن‏هاى "تولدو " سخت‏گيرى به يهوديان را آغاز كردند. سومين انجمن تولدو بيانيه‏اى مبنى بر ضرورت غسل تعميد فرزندانى كه از زوج‏هاى يهودى ـ نصرانی متولد مى‏شوند، صادر كرد و سپس نصرانیها آنان را ميان نصرانی شدن يا ترك اسپانيا آزاد گذاشت. در نتيجه بسيارى از يهوديان به ناچار كشور را ترك كردند و گروهى نيز به پذيرفتن نصرانیت تظاهر كردند كه آنان را "يهوديانِ در پرده " [1] مى‏نامند. گوت‏ها كه از آزار اين عده به تنگ آمده بودند، ضمن دستوردوباره‏ى غسل تعميد براى آنان، انجام دادن مراسم دينى يهوديان را ممنوع كردند و يك چهارم دارايى‏هاى كسانى را كه بر يهوديت باقى مانده بودند، مصادره كردند. سرانجام فشار بر آنان به قدرى شد كه همگى به عنوان برده در ميان نصرانیها توزيع گرديدند و حتى آزاد كردن آن‏ها به دست نصرانیها ممنوع اعلام شد. با اين اوضاع، يهوديان در پىِ آرامشى نسبى بودند.[2]هنگامى كه شهرهاى اسلامى را در آن سوى تنگه، امن و آرام ديدند، بسيارى از آنان براى رهايى از روزگار سياهى كه داشتند، از اسپانيا فرار كرده و به آستان مسلمانان در آفريقا پناهنده شدند.[3]

حمله‏ى مسلمانان به اندلس و تشكيل حكومت مسلمانان در آن جا، فرصتى به يهوديان داد تا نفس راحتى كشيده و در انجام مراسم‏هاى دينى‏شان آزاد باشند. به گونه‏اى كه با تسامح و آسان‏گيرى مطلق از سوى عرب‏هاى مسلمان روبه‏رو شدند. آنان در حكومت مسلمانان براى خود معبد داشتند و روحانيانشان آزادانه مراسم‏هاى دينى خود را انجام مى‏دادند.

در دوره‏هاى اسلامى، از فشار و ستم به يهوديان خبرى نبود. البته از آغاز قرن يازدهم، يعنى پس از

سقوط خلافت و گسترش تفرقه و رواج هرج و مرج در اين‏باره ‏خبرهايى نقل شده است. اندلس در سراسر قرون وسطى، بهشت يهوديان بود. در آن زمان بعضى از آن‏ها به مقام وزارت رسيدند.   اندلس به صورت پناهگاه يهوديان درآمد و حتى نهضت زبان و ادبيات "عبرى " در ميان مسلمانان و زير نظر آنان در اسپانيا به وجود آمد و رشد كرد. همان‏گونه كه نصرانیها براى خود قوانينى داشتند، يهوديان نيز قانون و قاضى‏هاى ويژه داشتند. دستگاه ادارى مسلمانان در كارهاى آن‏ها دخالت نمى‏كرد و حتى يهوديان حق داشتند احكام و كيفرهايى را كه دادگاه‏هايشان صادر مى‏كرد، اجرا كنند.

رابطه‏ى ميان مسلمانان و يهوديان رابطه‏اى به دور از هر قيد و بندى بود، به گونه‏اى كه يهوديان به سرعت با جامعه‏ى مسلمانان درآميختند و زبان‏شان عربى شد. حتى ظاهر و پوشش مسلمانان را به خود گرفتندو به مرور جمعيت‏هاى فراوانى از آن‏ها اسلام را پذيرفتند.

با اين همه بزرگوارى مسلمانان به يهوديان، سرانجام وقتى نبرد ميان مسلمانان و نصرانیها بر سرنوشت اسپانيا آغاز شد، يهوديان خائن و بى‏وفا در كنار مبارزان نصرانی قرار گرفتند. در مقابل مسيحيان اسپانيا، اين خوش خدمتى يهوديان را به گونه‏ى ديگرى پاسخ دادند؛ زيرا همين كه اوضاع به نفع آن‏ها شد، پيش از آزار مسلمانان، به تعقيب و آزار يهوديان پرداختند و چنان بر آنان سخت گرفتند كه سرانجام، ريشه‏ى آن‏ها را از سرزمينى كه بارها بدان خيانت كرده بودند، بركندند. در نتيجه يهوديانى كه فرار كرده بودند، به مغرب و نواحى اطراف درياى مديترانه پناه بردند.[4]