مقدماتی بر شناخت صحیح جهاد و اهل جهاد در آیات و احادیث و سخنان اهل فقه (۶)

مقدماتی بر شناخت صحیح جهاد'>جهاد و اهل جهاد در آیات و احادیث و سخنان اهل فقه (۶)

ارائه دهنده : ع. تاجیکی

مجاهد کیست؟؟

اسامي كه بر مجاهد فی سبیل الله اطلاق می گردد:

۱-غازی: در کتاب المعجم الوسیط در تعریف آن آمده است که : غزا العدو غزوا وغزوانا: سار إلى قتالهم وانتهابهم في ديارهم فهو غاز. [۱]یعنی: رفتن به جنگشان (مراد جنگ با کفار) و به زور گرفتن چیزهای چپاول شده در دریارشان پس آن شخص غاز (جهادگران) می باشد. خداوند می فرماید: أَوْ كَانُواْ غُزًّى(آل عمران ۱۵۶) یعنی: یا به جنگ مي پرداختند.

قرطبی در تفسیر این آیه می فرماید: يعني غزاة وواحدهم غاز.[۲]یعنی غزات و یکی از آنان غاز (جهادگر) می باشد.و رسول الله در حدیثی متفق علیه می فرماید: عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ – رضي الله عنه – : أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ – صلى الله عليه وسلم – قَالَ: «مَنْ جَهَّزَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَقَدْ غَزَا، وَمَنْ خَلَفَ غَازِيًا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِخَيْرٍ فَقَدْ غَزَا». [۳]ترجمه: زيد بن خالد – رضي الله عنه – روايت مي كند كه رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «هركس كه مجاهدي را در راه خدا، مجهز كند (ساز و برگ نظامي اش را فراهم سازد) همانا جهاد كرده است. و هر كس كه خانوادة مجاهدي را بنحو شايسته، سرپرستي نمايد، او نيز جهاد كرده است».

۲-جندی: در کتاب لسان العرب آمده است که : الجند: الأعوان والأنصار، والجند العسكر ويجمع على أجناد. [۴]یعنی: سرباز:دوستان و یاوران ،سرباز نظامی و جمع می شود بر اجناد (سربازان) یعنی جمع جند،اجناد می شود.در قرآن آمده است که: {إِذْ جَاءَتْكُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا وَجُنُودًا لَمْ تَرَوْهَا} [الأحزاب: ۹] .ترجمه: بدان گاه كه لشكرها به سراغ شما آمدند ولي ما تندباد را بر آنان گماشتيم و لشكرهائي را به سويشان روانه كرديم كه شما آنان را نمي ديديد.

۳-مقاتل:در کتاب لسان العرب در تعریف آن آمده است که : من قتله يقتله قتلا، إذا أماته، والمقاتلة الذين يلون القتال.[۵]الله می فرماید: {يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ} [التوبة: ۱۱۱] .یعنی: (آنان بايد) در راه خدا بجنگند و بكشند و كشته شوند.

ملاحظه دو چیز بر این اسماء لازم است تا بدانها لقب مجاهد فی سبیل الله را داد:نخست: در راستای فی سبیل الله باشد به عبارت واضح تر اینکه مجاهد باید با نیت پاک در راستای اعلا و بزرگی دین الله عمل کند و در راستای اقامت احکام و شریعت الهی کوشا باشد .دوم: مجاهد نباید محارب باشد برای مسایل مادی و دنیوی ، یا برای کینه های قبلی که شخصی است بجنگد و یا برای مسایل نژادی و طبقاتی بجنگد بلکه مجاهد باید اعلای کلمه الله و اعلای توحید و پیروزی پرچم توحید بر پرچم کفر و شرک و نفاق و ارتداد و.. بجنگد.

ابوالاعلی المودودی الهندی در مورد دوری اسلام از اطلاق لفظ حرب بر مجاهد توضیحاتی می دهد و می فرماید: والذي أراه وأجزم به أنه ليس لذلك إلا سبب واحد وهو أن لفظة الحرب كانت ولا تزال تطلق على القتال الذي تشب لهيبه وتستعر ناره بين الرجال والأحزاب والشعوب لمآرب شخصية وأغراض ذاتية.[۶] خلاصه سخنش این است که کسی که قصد جنگیدن نماید برای اهداف ذاتیش و مسایل شخص اش و حزب و قومیت لفظ حرب بر او اطلاق می شود او در واقع قتال(جهاد و جنگ در راه الله) ننموده است.

تعریف مجاهد فی سبیل الله: مجاهد کسی است که با جان و نفسش با کفار برای بلندی و اعتلای کلمه الله و پایین آوردن و پست نمودن کسانی کافر شدند و کفر می ورزند بجنگد.پیامبر گرامی صلی الله علیه وسلم در تعریف مجاهد فی سبیل الله می فرماید: من قاتل لتكون كلمة الله هي العليا فهو في سبيل الله.[۷]يعني:رسول الله – صلى الله عليه وسلم – فرمود: «كسي كه براي اعلاي كلمة الله بجنگد، او مجاهد راه خدا است»

امام طبری در تفسیرش در تعریف مجاهد فی سبیل الله می فرماید: المجاهدون هم: المستفرغون طاقاتهم في قتال أعداء الله وأعداء دينه.[۸]یعنی:مجاهدان آنهایی هستند که:نهایت تلاش و توانشان در جنگیدن با دشمنان خدا و دشمنان دین بکار می گیرند.

مجاهد با این تفاصیل كسي است كه در راه الله پیکار کند ولیکن باید شروطی در او جمع گردد و شروطی از او دور باشد تا بدو لقب مجاهد داد.

ابوالعباس قرافی رحمه الله (متوفي ۶۸۱هجري) در این مورد می گوید: هُوَ مَنِ اجْتَمَعَتْ لَهُ الشُّرُوطُ وَالْأَسْبَابُ وانتفت عنه الموانع. [۹]او کسی است که برایش در او اسباب و شروطی جمع گردد و موانعی از او دورباشد و نفی گردد.اجتماع شروط و اسبابی مانند: شروط وجوب جهاد برای در حال هجوم کفار و دشمن و آغاز قتال با آنان با این شروط:اسلام،بلوغ،آزادی(برده نباشد)، مرد بودن، استطاعت،عقل . وموانعی که باعث نفی جهاد از افراد می گردد: كفر، کوچک بودن ،دیوانگی،عجز بدنی و مالی و…

---

[۱] المعجم الوسيط (۲/۶۵۲) والمصباح المنير مادة (غزا) ص ۴۴۷

[۲] الجامع لأحكام القرآن للقرطبي (۴/۲۳۹)

[۳] البخاري مع الفتح كتاب الجهاد والسير، باب فضل من جهز غازيا في سبيل الله، ح رقم (۲۸۴۳) ومسلم بشرح النووي كتاب الإمارة، باب فضل إعانة الغازي، ح رقم ۱۳۵ (۱۸۹۵)

[۴] لسان العرب لابن منظور (۳/۱۳۲) مادة (جند)

[۵] لسان العرب لابن منظور (۱۱/۵۴۷-۵۴۹) مادة (قتل)

[۶] الجهاد في سبيل الله لأبي الأعلى المودودي ص ۱۴

[۷] متفق عليه ؛ بخاري(۲۸۱۰)، مسلم(۱۹۰۴)

[۸] جامع البيان للطبري (۴/۲۲۹)

[۹] الذخيرة للقرافي (۳/۳۹۷)

+ نوشته شده در دوشنبه ۱۴۰۲/۰۵/۲۳ ساعت 9:9 توسط روشنگر  |